Sa herë kujtojmë Pogradecin gjithkujt i vjen ndërmend qyteti i bukur buzë liqenit, ku natyra ka krijuar një nga “perlat” e saj . Ky është vendi ku bluja e përhershme e pasqyrës së ujit , e kuqia e ndezur e lindjes së djellit, gjelbërimi gjithëvjetor dhe njerëzit e dashur e punëtorë , të presim buzagaz për të kaluar ca ditë pushimi. Jo më kot këtij vendi të magjishëm i kan shkruar dikur Lasgushin Poradeci dhe Mitrush Kuteli ku i dhanë edhe më shumë ngjyra. Dhe është e cuditshme por mëse e vërtetë se, cdokush që ka qenë njëherë në Pogradec , nuk i shpëton dot ngasjen për tu rikthyer aty . Madje ka nga ato që janë vendosur përgjithmonë këtu, duke blerë shtëpi apo ndërtuar ndonjë vilë pushimi. Kjo ështę magjia e këtij qyteti me zemër tę madhe që i mirëpret në gjirin e tij të gjithë, qofshin shqiptarë apo të huaj.
Disa qytete kanë patur fatin të kishin në gjirin e tyre artistë e krijues të cilët e kanë pasuruar qytetin e tyre, ndoshta si shenjë mirnjohjeje për bukurinë që qyteti ju ka dhuruar . I tillë është poeti i madh Lasgush Poradeci , i cili ka përcjellë qytetin e tij, me ëmbëlsinë dhe rimat e bukura të një poeti të klasit botror . Mi zall të pyllit vjeshtarak , Dremit liqeri pa kufi shkruan Poradeci, i cili tek Liqeni i Ohrit gjente frymëzimin e tij e më shumë të drejtë, ai nuk u largua kurrë nga ky qytet.
DREMIT LIQERI
Mi zall të pyllit vjeshtarak
Dremit liqeri pa kufi,
Ay ndaj fundesh u përflak
Posi me zjarr e me flori .
Posi me flakë u ndes e kroj,
E vetëtiti plot magji,
E yll' i ditës perëndoj
Në qetësi dhe dashuri
Tashi po shuhet nënë mal
Qytet’i ngrysur në zi.
Po ndizen yjtë dal-nga-dal
Plot bukuri ! plot fshehtësi !
Në këtë cast perendimor,
Ndaj po më dehen sytë e mi,
Kuptoj si shpirtin vjershëtor
Ma frymëzon nja mall i ri
Poezia“Dremit liqeri” si moment atmosferik është e ngjashme me poezinë “Poradeci” gradualisht mbj liqen bie ngrysja dhe errësira që kaplon gjithë qytetin nën mal , nę qiell dalin yjet. Poeti këtë radhë në hipostazën shumë të qartë tę krijuesit , frymęzohet nga një mall i ri. Kujdesi i poeti ndaj liqenit demonstrohet dhe prej faktit se ai paraqitet i animizuar , ai dremit, ai la zemër , ai mer pjesë dhe ndikon në gjendjen shpirtërore të poetit . Ashtu si tek poezia “ Poradeci “ poeti ka zgjedhur një Moment qetësie , ku liqeni dremit , pushon , ku takohen nę paqe mbrëmja dhe liqeni në muzg.
Mi zall tę pyllit vjeshtarak
Dremit liqeri pa kufi,
Ai ndaj fundesh u përflak
Posi me zjarr e me Flori.
Poeti vendos një dritë të magjishëm , të konkretizuar prej fjalëve : përflak, zjarr, flori që ngjyrosin vargjet por këto ngjyra gjenden të fshehura në velaturat dhe superpozimin koloristik. Natyra që na sugjeron poeti ka një autoriteti kozmik, tundues, shpërthyes e me përkatësi autentike. Në këto idile të natyrës, në këtë paqe të përgjithshme të saj, poeti pikturon me penelata të gjera , vendos plane të mëdha hapsirore, ato që mund të quhen arkitektura e kuadrit piktorik. Pylli takohet me liqerin . Gjumësia e liqenit duket sikur ndricohet dhe dhqetësohet prej ngjyrave tę pejsazhit që pasqyrohen në fundin e tij apo që aprovohen prej përfundimit të diellit. Në këtë harmoni të gjerë të natyrës – uji i liqenit e implikon më tej lexuesin sepse karakterizohet me shenjat e zjarrit, takimi i ujit me zjarrin , jetës dhe vdekjes, ftohtësisë dhe ngrohtësisë , i shton pamjes misterin dhe forcën , ngrohtęsinë dhe potencën ngjyrore, poeti takon dy elementë materialë që përjashtojnë njęri- tjetrin në mënyrë absolute .
Posi me zjarrë – u ndez dhe kroj
E vetëtiti plot magji,
E yll' i ditës perëndoj
Në qetësi dhe dashuri.
Pamja e paraqitur nga poeti është e ndricuar nga një dritë e magjishme , e konkretizuar prej fjalëve ; zjarr e Flori ; Ngjyrat që shënojnë gjendjen maksimale koloristike gjenden të fshehura nga velaturat dhe shtresimet e sipërfaqes së liqenit. Natyra që sugjeron poeti ka një autoriteti kozmik , tundues , me një shpërthim të përmbajtur . Pastoziteti e ngarkon kuadrin maksimalisht. Atmosfera e perendimit projektohet në radhë të parë si ngjyrë . Pas vendosjes së planeve të mëdha , në poezi hasim një detaj atë të ngjyrimit të kroit. Prirja e qartë drejt ujit është evidente . Transperenca dhe fillimi qę sugjeron ky element material i jep pamjes nję notę parajsore , njeriut i mbetet vetëm tę dorëzohet ndaj këtij imazhi magjik tę natyrës. Ngjyra e liqenit pęrcillet në ngjyrat e kroit, dita perendon në harmoni e qetësi. Naracioni i kësaj lënde lirike, sigurisht përbën një deformim të esencës së saj . Dukuria e natyrës, lëvizja dhe ritmi i përkryer i botës, pjesmarrja në të e peisazhit të pyllit vjeshtarak, i liqerit pa kufir, kroit që u ndez me flakë ose yllit të ditës që perendon, qyteti që shuhet nën mal, kësaj bote që ndizet me bukuri dhe fshehtësi – mrekullojnë poetin, krijuesin me arkitekturën magjepse të natyrës , me mekanizmat e funksionimit të harmonisë universale, me qetësinë e gjerë, e posacërisht, me efektin e ngjyrave, funksionon si stimul për zgjimin e dëshirave krijuese, për një gjakim të ri, për një mall të ri.
Tashi po shuhet nënë mal
Qytet'i ngrysur në zi
Po ndizen yjtë dal-nga-dal
Plot bukuri ! plot fshehtësi !
Në këtë strofë tregohet që gjatë mbrëmjes në Pogradec duke shëtitur në parqet anës liqenit , do të shihni mjelmat e bardha të cilat vallëzojnë mbi liqen si të ishin ëndrra të trupëzuara në realitet. Me dritat që fiken njëra pas tjetrës takojnë në mendje Lasgush
Në këtë cast perendimor
Ndaj po më dehen sytë- e mi,
kuptoj si shpirtin vjershëtor ,
ma frymëzon një mall i ri.
Se sa është e pranueshme piktura me mjetet e saj në këtë pastel do të mjaftonte një inventar i mjeteve gjuhësore që shoqërojnë apo sugjerojnë ngjyrë : u përflak, vjeshtarak, me zjarr e me flori, e flak u ndez, vetëtiti, shuhet, ngrysur në të zi, po ngrysen yjet. Pra tek kjo poezi kemi ndjesi të këndshme që të ngjall bukuria e rrallë natyrore e “ liqenit të dritës”, koloriti i famshëm i ngjyrave të liqenit , malit, fushës, të agimit dhe të perendimit të djellit . U krijua bindja se do të shijonim kënaqësitę e bukurisë së pashoqe të peisazhit natyror, të përshkruar me lirizëm të rrallë nga Lasgushi i madh , në poezinë e tij të famshme ( Dremit liqeri dhe te tjera ).
Nessun commento:
Posta un commento